RECEPT: Opgavegericht creëren

Kern Konsult werkt aan recepten voor organisaties die toekomst creëren. Onze recepten zijn methodieken die bijdragen aan de transitie naar een inclusieve en duurzame maatschappij. Niet gedacht vanuit schaarste, maar de verantwoordelijkheid om samen te doen wat nodig is. De komende tijd delen we zo nu en dan een recept. Deze keer: Opgavegericht creëren.

Opgavegericht creëren is de manier waarop gemeenten, provincies en ministeries complexe (veelal maatschappelijke) opgaven voor elkaar krijgen. Of het nu een vastgelopen dossier of een onmogelijk maatschappelijk initiatief is, Opgavegericht creëren trekt het uit de polariteit van belangen en maakt het tot een gemeenschappelijke opgave. Wat maakt Opgavegericht creëren tot een succes?

Gedeeld eigenaarschap

De echte innovatie in opgave gestuurd werken is het gedeelde eigenaarschap. Dat is ook meteen de moeilijkheid. Als overheid ben je gewend het eigenaarschap naar je toe te trekken en loslaten is niet je vak. Je hebt een belang en dat wil je veiligstellen. Maar voor je het weet zit je vast in een belangenstrijd en is de initiatiefnemer al afgehaakt. Kun je loslaten zonder je rol te veronachtzamen? Door niet je belang aan de voorkant vast te zetten, maar helder en scherp in te brengen, te verbinden met andere belangen en gezamenlijk koers te maken.

Gezamelijke ambities

Dat vraagt een heel ander samenspel dat start vanuit vertrouwen, het verkennen van inspiraties en het delen van ambities. Dus niet meteen doorschieten naar doelen en resultaten, maar ruim aandacht besteden aan gezamenlijke ambities en de onderliggende passies. En vervolgens niet voorbijrennen aan de complexiteit, maar juist de ingewikkeldheid van de opgave nadrukkelijk onderzoeken. En daar met elkaar antwoorden op vinden.

Improvisatie

Dat vergt improvisatie: inspelen op wat zich aandient. Kansen zien waar die nog maar net ontluiken. Met het risico van mislukken en toch weer doorgaan. Dus niet planmatig geregisseerd van mijlpaal naar mijlpaal marcheren, maar goed kijken, luisteren, onderzoeken, proberen, en vooral gunnen. Wat jij wil dat jou overkomt, moet je de ander vooral gunnen. Dan ga je het ontmoeten.

Gunnen

Wat jij wil dat de ander overkomt, moet je de ander vooral gunnen. Dan gaat het je overkomen.

Weerstand ompolen

Dat vraagt ook dat je meer aandacht besteed aan maatschappelijke weerstand. Vaak is dat slechts gestolde energie. Oftewel waar is die weerstand de illustratie van. Welke wens wil zich hier eigenlijk laten horen. Maar voelt zich miskend en laat zich niet (meer) zien. Kun je de weerstand ompolen tot de hartenwens die erachter zit en die met elkaar onderzoeken. Dat vergt geduld, het oordeel kunnen uitstellen, niet reageren maar juist stil zijn: wat wil hier eigenlijk gezegd worden.

Niets doen

De neiging is er vervolgens met de vraag vandoor te gaan en een zoveelste protocol, contract of structuur te implementeren waarmee ook deze vraag ondervangen kan worden. Terwijl de echte vraag soms nog niet eens gesteld is. En waarschijnlijk een ander antwoord behoeft. Dus kun je ook nog even niets doen, alleen maar onderzoeken, verdiepen en bevragen. En stevig weerwoord bieden aan al die hijgerige bestuurders die vooral morgen een oplossing willen zien.

Politiek draagvlak

Dat kan niet zonder politiek draagvlak. Aan de voorkant heb je het bestuur te betrekken en mede-eigenaar te maken van de opgave. Vaak zijn ze voorstander van maatschappelijke betrokkenheid, maar willen ze niet te veel last hebben van deze invloed in de realisatie van hun politieke ambities: of je nog even de samenspraak kunt mennen. Dat voelen betrokkenen meteen en ofwel ze haken af of ze schieten in de weerstand. Mede-eigenaarschap maakt dat je niet enigst of eerst eigenaar bent, maar gezamenlijk vanuit gelijkwaardigheid.

Ruimhartig faciliteren

Vervolgens is het vooral aan de orde een initiatief ruimhartig te faciliteren. Ook als je niet zeker weet of het initiatief over 1-2 jaar nog wel bestaat. Als overheid heb je vaak de middelen. En de initiatiefnemers hebben de inspiratie. En gezamenlijk heb je de ambitie. Dus wat let je. Zonder sponsorring komt het initiatief niet op gang of blijft het hangen in goed bedoelde intenties. Terwijl met participatie en begeleiding kun je het initiatief verstevigen en uitbouwen.

Leren

En vergeet niet het leren te organiseren. Want opgave gestuurd werken moet je leren door te doen en daar weer op te reflecteren. Wat werkt en wat ook niet. Wat zijn daarin de leidende principes. En hoe pas je die weer toe op lopende opgaven. Dat vraagt een dialoog met alle betrokkenen. Ieder vanuit de eigen rol met een onafhankelijke procesbegeleider.