Kern Konsult en Gemeente Amersfoort

Hoe zorg je voor bestuurlijke vernieuwing?

De gemeente Amersfoort is ambitieus aan de slag met bestuurlijke vernieuwing. Ze willen nog meer in samenspel met de stad komen, maar ‘de inwoner’ bestaat niet. Hoe geef je hier op een goede, eigentijdse manier vorm aan? Er waren volop losse acties, en daar had afdelingsmanager Jos van Winkel vragen over. “Los je dit op met losse projecten? Ik miste een achterliggende filosofie en borging in de hele organisatie. Daarom hebben we Kern Konsult ingeschakeld.”

“In mijn rol als adviseur probeer ik organisaties te helpen met samenspel”, legt Nathalie de Man uit. “In mijn ogen gaat samenspel veel verder dan alleen samenwerken. En wil je meer met elkaar bereiken, dan vraagt dat om vertrouwen. In deze opdracht speelde dat ook een grote rol. Bij bestuurlijke vernieuwing zijn veel verschillende belanghebbenden bij betrokken.”

Interne stevigheid

“Die grote groep belanghebbenden, daar moeten we goed op inspelen”, vult Jos aan. “Anders omgaan met de stad speelt altijd in vier domeinen tegelijk: de Gemeenteraad, het College van Burgemeester en Wethouders, de ambtelijke organisatie en de inwoners, ondernemers en instellingen van Amersfoort. Nathalie is actief aan de slag gegaan om éérst betrokkenen uit alle domeinen te spreken.”

Nathalie legt uit hoe ze dat heeft aangepakt. “Je gaat stapsgewijs van die gesprekken naar de kern van de zaak. Hoe gaan we die bestuurlijke vernieuwing in de praktijk concreet maken? Je moet verder dan de theorie, je moet naar de praktijk.”

Nieuwe volgorde

De essentie van bestuurlijke vernieuwing is teruggebracht tot denken en handelen ‘in een andere volgorde’. Nathalie legt het uit: “De mensen die hier werken, voelen zich betrokken op en  verantwoordelijk voor de inhoud. Het werkt alleen steeds vaker averechts om inwoners vanuit die inhoud en met een uitgewerkt plan te benaderen. Je geeft dan de boodschap dat je het als gemeente ‘beter weet’. Mensen willen regelmatig zelf ook inbreng kunnen leveren. Ze willen merken dat er rekening met hen wordt gehouden.”

Daarvoor moet je contact maken met inwoners, vertelt Nathalie. “Ik vraag medewerkers de inhoud eerst los te laten en relaties voorop te zetten. Dat is heel spannend, want er is geen script voor zulke gesprekken: je moet processen anders inrichten. Het is heel anders dan een inhoudelijk gestuurde aanpak. Amersfoort heeft daar al relatief veel ervaring mee, maar het blijft zoeken. De aanpak vraagt van mensen dat ze de context heel goed kunnen lezen, en het proces daarop aanpassen. Maatwerk dus.”

Jos beaamt dat. “Het vraagt meer van de mensen die hier werken, ongeacht hun rol in het proces. Maar je voelt wel de nieuwsgierigheid. Het draait allemaal om samenwerking tussen mensen. En mensen in beweging krijgen, dat vraagt tijd en aandacht. Daarom heeft Nathalie allerlei sessies georganiseerd met mensen uit alle lagen uit onze organisatie. De koplopers en leidinggevenden binnen de gemeente moeten leren dat zij de markeerpunten zijn. Ze moeten het goede voorbeeld leveren, en Nathalie geeft ze handvaten hoe ze dat kunnen doen.”

Intrinsieke motivatie

Volgens Jos is Nathalie uitstekend geschikt voor de rol van kwartiermaker. “Haar combinatie tussen idealisme en realisme is heel mooi. Ze blijft niet in haar idealisme hangen, maar verandert ook echt iets hier in Amersfoort. Daarnaast is ze niet té realistisch: er is veel ruimte voor mooie plannen.”

Jos is zelf ook niet voor niets opdrachtgever van dit onderwerp geworden. “Ik voel me ook zeer verbonden met dit thema. Het hele idee van ‘wij tegen de overheid’ werkt niet, en het idee dat de overheid het altijd maar beter weet dan de burger is ook niet waar. Democratie is ontzettend belangrijk voor onze welvaart en vrijheid, maar ik denk wel dat die met ons mee moet groeien. Door nieuwe manieren van samenwerking op te zoeken, houden we ons democratisch systeem duurzaam en vitaal.”

Doorlopend proces

“Een expert inhuren is altijd prettig, omdat je dan een frisse blik van buitenaf krijgt. We werken met een gezamenlijke visie, zodat iedereen op de werkvloer de juiste keuzes kan maken. Nathalie draagt die gezamenlijke visie met ons, en dat geeft vertrouwen.”

Het onderwerp vraagt geduld en een continue aandacht. “Als het werk van Nathalie hier klaar is, is het proces nog lang niet klaar. Maar zij heeft voor ons de start gemaakt en dat is heel waardevol. Wat er nu al is bereikt, daar ben ik blij mee! Voor het vervolg hebben we een aantal onderwerpen gekozen, waarbij we proactief aan de slag gaan met ‘de relatie voorop’. Daar begint het bewuste leren van alles wat we tegenkomen.”

Meer weten?

Meer weten over hoe je tot bestuurlijke vernieuwing komt? Neem contact op met Nathalie de Man. We komen graag met je in contact.